VOC-perikelen (2)
Dit is een vervolg op een eerdere publicatie betreffende jongemannen die de stoute schoenen aan trokken en met de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) op pad gingen. Beter gezegd, het water op gingen, richting Azië. Ze monsterden aan in Amsterdam, Enkhuizen, Texel of Vlissingen. De reis ging altijd via Kaap De Goede Hoop. In het Nationaal archief zijn de namen van de mannen van de VOC bewaard gebleven. Ook de namen van de (jonge)mannen uit deze omgeving. Ze zijn te vinden in het VOC-archief. De registratie is niet altijd heel precies. Plaatsnamen werden verkeerd genoteerd, namen werden verkeerd genoteerd, vaak werd klakkeloos opgeschreven wat men hoorde. Als iemand niet duidelijk sprak vindt je dat vaak in de aantekeningen terug in de vorm van een verkeerde spelling. De meeste jongens (mannen) kregen een lagere functie, zoals matroos of lichtmatroos, soms soldaat of bosschieter. Deze keer de gelukszoekers uit een aantal andere dorpen uit de Friese Wouden. De site van de VOC-opvarenden geeft veel meer informatie over de enkele personen, hieronder slechts een uittreksel.
Naam | Herkomst | In dienst | Uit dienst | Bijzonderheden |
Otho Barentsz de Vries | Rottevalen | 03-05-1724 | 1730 | gerepatrieerd |
Andreas Eelses | Rottevalle | 14-05-1721 | 1727 | gerepatrieerd |
Jelle Jans | Rottevalle | 07-11-1726 | 07-05-1729 | overleden in Azië |
Oene Gosis | Rottevalle | 11-05-1751 | 1775 | gerepatrieerd |
Hendrik Lubbers | Rotteval | 12-07-1756 | 1760 | gerepatrieerd |
Hendrik Libbers | Rotteval | 09-12-1762 | 1765 | gerepatrieerd |
Douwe Gerrits | Rotteval | 12-12-1761 | 1764 | gerepatrieerd |
Jacob Pietersz | Rotteval | 02-01-1776 | 12-05-1776 | overleden op Kaap de Goede Hoop |
Sibbele Andries | Rotteval | 15-04-1762 | 13-08-1764 | overleden in Azië |
Sietse Andries | Rotteveel | 01-10-1770 | 1772 | gerepatrieerd |
Leffert Carstens | Rotteval | 10-01-1770 | 12-02-1771 | overleden aan boord van de Pallas |
Jensse Mines | Rottevall | 12-01-1765 | 1767 | gerepatrieerd |
Jochem Mennes | Rotteval | 10-01-1768 | 1771 | gerepatrieerd |
Tamme Etses | Rotteval | 15-09-1774 | 18-08-1775 | overleden in Europa |
Rinse Hendriks Venstra | Rotteval | 23-05-1785 | 02-09-1786 | overleden in Beverwijk |
Jan Semennes | Rotteval | 24-11-1767 | 12-06-1768 | overleden aan boord van de Bovenkerker Polder |
Maarten Roelofs | Rottevae | 08-07-1793 | 30-06-1796 | vermist in Azië |
Albert Ottes | Rotteval | 08-10-1788 | 1790 | gerepatrieerd |
Albert Ottes | Rotteval | 24-11-1792 | 12-12-1793 | overleden in Azië |
Wopke Hennes de Boer | Rotteval | 13-04-1790 | 10-05-1796 | weggelopen in Siam |
Jilmer Harms | Rotteval | 23-10-1789 | 1791 | vermist in Azië |
Bauke Sijbrandus Huijsinge | Augustinussik | 21-01-1734 | 12-02-1753 | overleden in Azië |
Johannes Ottes | Augustinusga | 22-01-1734 | 1738 | gerepatrieerd |
Johannes Ottens | Augustinusga | 26-09-1740 | 12-01-1747 | overleden in Azië |
Willem Willemsen | Augustinus | 15-01-1793 | 1793 | absent bij afvaart |
Ouke Fredriksz | Augustijn | 01-12-1765 | 21-12-1768 | overleden in Azië |
Zijje Christoffelsz | Augustinga | 11-09-1772 | 28-05-1780 | overleden in Azië |
Teeke Sipkes | Augustienslaa | 24-10-1737 | 04-08-1746 | overleden in Azië |
Elko Haarsma | Augustinusga | 27-10-1740 | 1748 | gerepatrieerd |
Volkert Wilt | Augustinus in vriesland | 30-04-1776 | 20-11-1767 | overleden in Azië |
Oest Boddes | Augustinusga in vriesland | 29-11-1792 | 17-08-1793 | gelicht in Azië (gelicht=van boord gehaald door buitenlandse autoriteit) |
Jensse Jager | August steenscha | 25-10-1765 | 23-07-1766 | overleden in Azië |
Andries Mattiok | Augustien | 07-01-1747 | 1755 | gerepatrieerd |
Harmanus Klasis | Augustiense | 30-12-1757 | 28-05-1758 | overleden op Kaap de Goede Hoop |
Gerben Oliensoman | Augustinschen | 01-11-1770 | 15-01-1771 | overleden aan boord van Lands Welvaren |
Sietje Fokkes | Augustienga | 21-09-1767 | 15-05-1768 | overleden in Azië |
Sjourt Wilts | Augustinsga | 06-05-1769 | 1772 | gerepatrieerd |
Cornelis Sjoerds | Buijtenpost | 02-07-1773 | 25-01-1774 | overleden aan boord van de Lam |
Jacobus Jurks Laverman | Buijtenpost | 14-11-1763 | 25-06-1764 | overleden in Azië |
Oege Kempes | Drogeham | 29-03-1761 | 14-07-1762 | overleden in Azië |
Wouter Claas | Droogeham | 17-12-1764 | 18-06-1765 | overleden aan boord van De Drie Papegaaien |
Geert Harmens | Spameer =Suameer? | 13-03-1763 | 24-06-1765 | overleden in Azië |
Focke Witse | Twijssen in vriesland =Twijzel? | 20-05-1745 | 26-09-1745 | overleden aan boord van de Rijnhuizen, begunstigde is vrouw Jinke Romkes |
Vooral de herkomst uit het Friese Augustinusga is in een aantal gevallen niet helemaal duidelijk. De man met de hoogste functie in bovengenoemd rijtje was Elko Haarsma, die onderkoopman was. Focke Witse was ondertimmerman.
Daar gingen ze dan, allemaal via Kaap De Goede Hoop, tenzij ze van tevoren al waren overleden. Van de bovengenoemde 43 (42) personen kwam zeker de helft nooit weer thuis.

Onbekende schilder
VOC-perikelen
Je moest wel durf hebben om alles en iedereen te verlaten en je aan te melden bij de VOC. Toch deden een aantal jongemannen uit deze omgeving dat. Wat het de zucht naar avontuur of was er geen ander werk te krijgen? In het Nationaal archief zijn de namen van de mannen van de VOC bewaard gebleven. Ook de namen van de (jonge)mannen uit deze omgeving. Ze zijn te vinden in het VOC-archief. De registratie is niet altijd heel precies. Het heeft me nogal wat moeite gekost om een selectie van de plaatsen van herkomst te maken omdat die plaatsnamen vaak “verhaspeld” werden. Bij sommige plaatsnamen heb ik nog wel twijfels. De meeste jongens (mannen) kregen een lagere functie, zoals matroos of lichtmatroos, soms soldaat of bosschieter. Slechts één, Doornbosch, een predikantszoon, werd assistent. Ze moesten zich melden in Amsterdam, Enkhuizen, Texel, soms Vlissingen. Vandaar uit gingen ze naar Azië.
Naam | Herkomst | In dienst | Uit dienst | Bijzonderheden |
Hans Jacobs | Oreterp | 27-01-1761 | 00-00-1762 | gerepatrieerd |
Hans Jacobs | Ureterp | 31-10-1762 | 00-00-1764 | gerepatrieerd |
Harke Gooitsens | Oerdorp | 22-01-1702 | 04-02-1704 | overleden in Azië, begunstigde is vader Gooijtjen Jans |
Jan Hendriks | Wardorp | 03-06-1740 | 09-05-1741 | overleden aan boord van de Westerbeek |
Gerbrand Harmens | Oerdorp | 14-11-1745 | 30-04-1746 | overleden aan boord van de Lekkerkerk. |
Minne Jans | Oordorp | 11-02-1754 | 29-08-1755 | overleden in Azië |
Sint Jans | Oertdorp | 07-03-1743 | 26-05-1743 | overleden aan boord van de Weltevreden |
Mensen Wopsen | Oertdorp | 10-11-1746 | 00-00-1747 | gerepatrieerd |
Hendrik Marcus | Oersooij | 30-12-1771 | 28-10-1772 | overleden in Azië |
Jan Barentsz Kort | Oritenip bij Dragten | 01-01-1738 | 06-03-1738 | overleden aan boord van de Vis |
Thijs Albertsz | Zurgerswout | 15-06-1724 | 15-03-1725 | overleden in Azië |
Popke Jans | Zingerswalde | 12-09-1762 | 21-01-1763 | overleden aan boord van de Drie Papegaaien |
Fredrik Hermans | Alterterp | 20-01-1745 | 30-11-1746 | vermist in Azië |
Jurriaan Hendrik Vernikon | Olderdorp | 12-07-1756 | 30-11-1759 | weggelopen in Azië |
Pieter Heringkla | Otterdorp | 27-10-1774 | 11-07-1775 | overleden aan boord van de Aschat |
Jan Hendriks | Bakkeveen | 23-02-1770 | 18-11-1771 | vermist in Azië |
Anne Luitjens | Bakkeveen | 05-12-1774 | 18-01-1775 | overleden aan boord van de Abbekerk |
Marten Heddes | Bakkeveen | 29-12-1769 | 23-10-1770 | overleden in Azie |
Gosse Sierds | Bakkeveen | 23-10-1753 | 30-05-1755 | overleden in Azie |
Kornelis Jans Kort | Duurswoud | 26-09-1740 | 07-07-1742 | overleden in Azie |
Petrus Eppo Doornbosch | Wijnjeterp | 29-09-1784 |
00-00-1787 |
gerepatrieerd |
Er zullen wellicht meer jongemannen zijn geweest uit deze omgeving die de grote reis ondernamen. Mogelijk zijn nog niet alle aktes ingevoerd in de database. Ouders en andere familieleden zullen het vertrek wel met grote bezorgdheid hebben aangezien. Want van al deze jongens kwam bijna niemand weer terug, de meesten overleden onderweg of in Azië. Slechts Hans Jacobs maakte twee reizen en hij kwam ook beide keren weer terug. Minse Wopkes kwam na één reis ook terug. Eentje liep weg in Azië en ook de assistent Doornbosch kwam terug. Je moest er inderdaad wel wat voor over hebben om op zo’n schip te stappen.

De VOC in Azië
De VOC zal in deze omgeving niet zo’n beste naam hebben gehad, je moest maar afwachten of het allemaal wel goed kwam. Later meer over andere dorpen uit de Friese wouden.
Recente reacties