Aangifte vergeten
In het jaar 1836 wilde Geert de Vries uit Ureterp trouwen met Fokje van Eik uit Drachten. Er moest eerst weer van alles geregeld worden, zoals dat gaat met een ondertrouw. De geboortedatum van Geert moest worden vastgesteld, van Fokje natuurlijk ook en de ouders van het aanstaande paar werden genoteerd. Nu was het vroeger gewoonte dat ouders toestemming moesten geven tot het aangaan van een huwelijk. Geert vertelde dat zijn vader was overleden. Dat moest met een overlijdensakte worden onderbouwd. Toen bleek dat van de vader van Geert geen overlijdensakte in de gemeente Opsterland, waar hij woonde, was te vinden. Die vader was Harmen Gerrits de Vries en deze zou volgens Geert in De Wilp (gemeente Marum) zijn overleden. Dus werd er in Marum navraag gedaan. Maar ook daar vond men geen overlijdensakte. Dat leverde problemen op, zo kon er niet worden getrouwd. Terwijl de jongelieden het zo goed hadden bedoeld. In de veengebieden in de grensstreek van Groningen, Drenthe en Friesland waren heel veel stellen niet getrouwd, ze woonden soms jarenlang samen en pas op latere leeftijd werd nog wel eens een huwelijk bevestigd, zie ook hier.
Maar in dit geval moest de fout worden hersteld. Alsnog, op 8 februari 1836 kwamen Willem Akkerman en Jacob Alserda uit de gemeente Marum opdraven en ze verklaarden bij het loket van de burgerlijke stand in hun gemeente zich nog heel goed te kunnen herinneren dat op 20 september 1827 ’s nachts om elf in het huis van Albert Douweszn. Douwes te Marum (De Wilp) was overleden Harmen Gerrits de Vries, oud 63 jaar, wonende te Ureterp. De aangifte werd nu pas gedaan omdat Albert Douwes destijds vergeten was aangifte te doen. Ook de naam van de vrouw van Harmen de Vries wist men nog feilloos.
fragment overlijdensaangifte Harmen de Vries
De datum en het tijdstip zal ik maar niet al te letterlijk nemen, om dat na negen jaar nog precies te weten, dat is wel heel bijzonder, zeker als de overledene geen familie is. Daar ging het uiteindelijk ook niet om, het paar moest kunnen trouwen en op deze manier kon dat prima geregeld worden, al die regeltjes ook. Overigens denk ik dat de burgemeester van Marum coulant is geweest. Want om een paar getuigen zomaar op hun blauwe ogen te geloven, dat zou nu niet meer voorkomen.
VOC-perikelen
Je moest wel durf hebben om alles en iedereen te verlaten en je aan te melden bij de VOC. Toch deden een aantal jongemannen uit deze omgeving dat. Wat het de zucht naar avontuur of was er geen ander werk te krijgen? In het Nationaal archief zijn de namen van de mannen van de VOC bewaard gebleven. Ook de namen van de (jonge)mannen uit deze omgeving. Ze zijn te vinden in het VOC-archief. De registratie is niet altijd heel precies. Het heeft me nogal wat moeite gekost om een selectie van de plaatsen van herkomst te maken omdat die plaatsnamen vaak “verhaspeld” werden. Bij sommige plaatsnamen heb ik nog wel twijfels. De meeste jongens (mannen) kregen een lagere functie, zoals matroos of lichtmatroos, soms soldaat of bosschieter. Slechts één, Doornbosch, een predikantszoon, werd assistent. Ze moesten zich melden in Amsterdam, Enkhuizen, Texel, soms Vlissingen. Vandaar uit gingen ze naar Azië.
| Naam | Herkomst | In dienst | Uit dienst | Bijzonderheden |
| Hans Jacobs | Oreterp | 27-01-1761 | 00-00-1762 | gerepatrieerd |
| Hans Jacobs | Ureterp | 31-10-1762 | 00-00-1764 | gerepatrieerd |
| Harke Gooitsens | Oerdorp | 22-01-1702 | 04-02-1704 | overleden in Azië, begunstigde is vader Gooijtjen Jans |
| Jan Hendriks | Wardorp | 03-06-1740 | 09-05-1741 | overleden aan boord van de Westerbeek |
| Gerbrand Harmens | Oerdorp | 14-11-1745 | 30-04-1746 | overleden aan boord van de Lekkerkerk. |
| Minne Jans | Oordorp | 11-02-1754 | 29-08-1755 | overleden in Azië |
| Sint Jans | Oertdorp | 07-03-1743 | 26-05-1743 | overleden aan boord van de Weltevreden |
| Mensen Wopsen | Oertdorp | 10-11-1746 | 00-00-1747 | gerepatrieerd |
| Hendrik Marcus | Oersooij | 30-12-1771 | 28-10-1772 | overleden in Azië |
| Jan Barentsz Kort | Oritenip bij Dragten | 01-01-1738 | 06-03-1738 | overleden aan boord van de Vis |
| Thijs Albertsz | Zurgerswout | 15-06-1724 | 15-03-1725 | overleden in Azië |
| Popke Jans | Zingerswalde | 12-09-1762 | 21-01-1763 | overleden aan boord van de Drie Papegaaien |
| Fredrik Hermans | Alterterp | 20-01-1745 | 30-11-1746 | vermist in Azië |
| Jurriaan Hendrik Vernikon | Olderdorp | 12-07-1756 | 30-11-1759 | weggelopen in Azië |
| Pieter Heringkla | Otterdorp | 27-10-1774 | 11-07-1775 | overleden aan boord van de Aschat |
| Jan Hendriks | Bakkeveen | 23-02-1770 | 18-11-1771 | vermist in Azië |
| Anne Luitjens | Bakkeveen | 05-12-1774 | 18-01-1775 | overleden aan boord van de Abbekerk |
| Marten Heddes | Bakkeveen | 29-12-1769 | 23-10-1770 | overleden in Azie |
| Gosse Sierds | Bakkeveen | 23-10-1753 | 30-05-1755 | overleden in Azie |
| Kornelis Jans Kort | Duurswoud | 26-09-1740 | 07-07-1742 | overleden in Azie |
| Petrus Eppo Doornbosch | Wijnjeterp | 29-09-1784 |
00-00-1787 |
gerepatrieerd |
Er zullen wellicht meer jongemannen zijn geweest uit deze omgeving die de grote reis ondernamen. Mogelijk zijn nog niet alle aktes ingevoerd in de database. Ouders en andere familieleden zullen het vertrek wel met grote bezorgdheid hebben aangezien. Want van al deze jongens kwam bijna niemand weer terug, de meesten overleden onderweg of in Azië. Slechts Hans Jacobs maakte twee reizen en hij kwam ook beide keren weer terug. Minse Wopkes kwam na één reis ook terug. Eentje liep weg in Azië en ook de assistent Doornbosch kwam terug. Je moest er inderdaad wel wat voor over hebben om op zo’n schip te stappen.
De VOC in Azië
De VOC zal in deze omgeving niet zo’n beste naam hebben gehad, je moest maar afwachten of het allemaal wel goed kwam. Later meer over andere dorpen uit de Friese wouden.
GEERT SINES 
Recente reacties