VOC-perikelen (2)
Dit is een vervolg op een eerdere publicatie betreffende jongemannen die de stoute schoenen aan trokken en met de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) op pad gingen. Beter gezegd, het water op gingen, richting Azië. Ze monsterden aan in Amsterdam, Enkhuizen, Texel of Vlissingen. De reis ging altijd via Kaap De Goede Hoop. In het Nationaal archief zijn de namen van de mannen van de VOC bewaard gebleven. Ook de namen van de (jonge)mannen uit deze omgeving. Ze zijn te vinden in het VOC-archief. De registratie is niet altijd heel precies. Plaatsnamen werden verkeerd genoteerd, namen werden verkeerd genoteerd, vaak werd klakkeloos opgeschreven wat men hoorde. Als iemand niet duidelijk sprak vindt je dat vaak in de aantekeningen terug in de vorm van een verkeerde spelling. De meeste jongens (mannen) kregen een lagere functie, zoals matroos of lichtmatroos, soms soldaat of bosschieter. Deze keer de gelukszoekers uit een aantal andere dorpen uit de Friese Wouden. De site van de VOC-opvarenden geeft veel meer informatie over de enkele personen, hieronder slechts een uittreksel.
Naam | Herkomst | In dienst | Uit dienst | Bijzonderheden |
Otho Barentsz de Vries | Rottevalen | 03-05-1724 | 1730 | gerepatrieerd |
Andreas Eelses | Rottevalle | 14-05-1721 | 1727 | gerepatrieerd |
Jelle Jans | Rottevalle | 07-11-1726 | 07-05-1729 | overleden in Azië |
Oene Gosis | Rottevalle | 11-05-1751 | 1775 | gerepatrieerd |
Hendrik Lubbers | Rotteval | 12-07-1756 | 1760 | gerepatrieerd |
Hendrik Libbers | Rotteval | 09-12-1762 | 1765 | gerepatrieerd |
Douwe Gerrits | Rotteval | 12-12-1761 | 1764 | gerepatrieerd |
Jacob Pietersz | Rotteval | 02-01-1776 | 12-05-1776 | overleden op Kaap de Goede Hoop |
Sibbele Andries | Rotteval | 15-04-1762 | 13-08-1764 | overleden in Azië |
Sietse Andries | Rotteveel | 01-10-1770 | 1772 | gerepatrieerd |
Leffert Carstens | Rotteval | 10-01-1770 | 12-02-1771 | overleden aan boord van de Pallas |
Jensse Mines | Rottevall | 12-01-1765 | 1767 | gerepatrieerd |
Jochem Mennes | Rotteval | 10-01-1768 | 1771 | gerepatrieerd |
Tamme Etses | Rotteval | 15-09-1774 | 18-08-1775 | overleden in Europa |
Rinse Hendriks Venstra | Rotteval | 23-05-1785 | 02-09-1786 | overleden in Beverwijk |
Jan Semennes | Rotteval | 24-11-1767 | 12-06-1768 | overleden aan boord van de Bovenkerker Polder |
Maarten Roelofs | Rottevae | 08-07-1793 | 30-06-1796 | vermist in Azië |
Albert Ottes | Rotteval | 08-10-1788 | 1790 | gerepatrieerd |
Albert Ottes | Rotteval | 24-11-1792 | 12-12-1793 | overleden in Azië |
Wopke Hennes de Boer | Rotteval | 13-04-1790 | 10-05-1796 | weggelopen in Siam |
Jilmer Harms | Rotteval | 23-10-1789 | 1791 | vermist in Azië |
Bauke Sijbrandus Huijsinge | Augustinussik | 21-01-1734 | 12-02-1753 | overleden in Azië |
Johannes Ottes | Augustinusga | 22-01-1734 | 1738 | gerepatrieerd |
Johannes Ottens | Augustinusga | 26-09-1740 | 12-01-1747 | overleden in Azië |
Willem Willemsen | Augustinus | 15-01-1793 | 1793 | absent bij afvaart |
Ouke Fredriksz | Augustijn | 01-12-1765 | 21-12-1768 | overleden in Azië |
Zijje Christoffelsz | Augustinga | 11-09-1772 | 28-05-1780 | overleden in Azië |
Teeke Sipkes | Augustienslaa | 24-10-1737 | 04-08-1746 | overleden in Azië |
Elko Haarsma | Augustinusga | 27-10-1740 | 1748 | gerepatrieerd |
Volkert Wilt | Augustinus in vriesland | 30-04-1776 | 20-11-1767 | overleden in Azië |
Oest Boddes | Augustinusga in vriesland | 29-11-1792 | 17-08-1793 | gelicht in Azië (gelicht=van boord gehaald door buitenlandse autoriteit) |
Jensse Jager | August steenscha | 25-10-1765 | 23-07-1766 | overleden in Azië |
Andries Mattiok | Augustien | 07-01-1747 | 1755 | gerepatrieerd |
Harmanus Klasis | Augustiense | 30-12-1757 | 28-05-1758 | overleden op Kaap de Goede Hoop |
Gerben Oliensoman | Augustinschen | 01-11-1770 | 15-01-1771 | overleden aan boord van Lands Welvaren |
Sietje Fokkes | Augustienga | 21-09-1767 | 15-05-1768 | overleden in Azië |
Sjourt Wilts | Augustinsga | 06-05-1769 | 1772 | gerepatrieerd |
Cornelis Sjoerds | Buijtenpost | 02-07-1773 | 25-01-1774 | overleden aan boord van de Lam |
Jacobus Jurks Laverman | Buijtenpost | 14-11-1763 | 25-06-1764 | overleden in Azië |
Oege Kempes | Drogeham | 29-03-1761 | 14-07-1762 | overleden in Azië |
Wouter Claas | Droogeham | 17-12-1764 | 18-06-1765 | overleden aan boord van De Drie Papegaaien |
Geert Harmens | Spameer =Suameer? | 13-03-1763 | 24-06-1765 | overleden in Azië |
Focke Witse | Twijssen in vriesland =Twijzel? | 20-05-1745 | 26-09-1745 | overleden aan boord van de Rijnhuizen, begunstigde is vrouw Jinke Romkes |
Vooral de herkomst uit het Friese Augustinusga is in een aantal gevallen niet helemaal duidelijk. De man met de hoogste functie in bovengenoemd rijtje was Elko Haarsma, die onderkoopman was. Focke Witse was ondertimmerman.
Daar gingen ze dan, allemaal via Kaap De Goede Hoop, tenzij ze van tevoren al waren overleden. Van de bovengenoemde 43 (42) personen kwam zeker de helft nooit weer thuis.

Onbekende schilder
Rietland
Behalve bij de Doktersheide en bij Oostermeer kent De Leijen nog een derde uitzichtpunt. Dat is bij het gemaaltje De Putten aan het Kroesepaad, nog onder Suameer. Bovenop de uitzichtbult staat een informatiebord over “Schoon water in de Leijen”, een project waarmee geprobeerd wordt natuurlijke zuivering van het water te bereiken door middel van riet, biezen en zegge. Het gemaaltje speelt daarbij een rol. Of dat ook werkelijk is gelukt? Ik meen ooit ergens gelezen te hebben dat de resultaten niet altijd meevallen. Wat je wel nodig hebt in dat systeem is riet, veel riet. Vanuit het uitzichtpunt zie je dan bijna ook alleen maar riet.

Riet bij De Leijen
Met de Leijen in de achtergrond.

Riet bij De Leijen
Door de winter was het moeras bevroren en kon ik een blik in het rietveld werpen. Waar die vlaggen voor zijn? Misschien voor het verjagen van ganzen? Of voor iets anders? Ik weet het niet.

Rietveld bij De Leijen
Met veel kleine stroompjes richting het water van de Leijen

Rietveld bij De Leijen
Nog een blik op de geknotte wilgen,

Rietveld bij De Leijen
Het is een mooi gebied, ’s zomers bijna alleen maar groen ruisend riet, ’s winters geel of gesneden. Door de vorst kon ik net even wat verder komen dan normaal. Straks niet meer, dan is het weer het domein van de rietvogeltjes.
Recente reacties