In de vergetelheid?
Rottevalle, een dorp, nu in Smallingerland, aan de rand van de Leijen. Zo’n 250 jaar geleden was het er één en al drukte. Vervening hield de bevolking voor een groot deel bezig. Verveners, veenarbeiders, turfschippers, boeren, arbeiders en kleine middenstanders, daarmee heb je het merendeel van de bevolking wel benoemd. Vroeger lag het dorp in drie verschillende grietenijen: Smallingerland, Tietjerksteradeel en Achtkarspelen.
Haventje van Rottevalle
In het dorp woonde ook nog een ambachtsman die je daar niet verwacht. Wel in een stad, zeker niet in een dorp op het platteland. Het was Jacobus Clonkerts, beeldsnijder van beroep. Dat was een zeldzaam voorkomend beroep. In 1749 vond ik in Friesland slechts één vermelding van een beeldsnijder, namelijk Jan Sybes uit IJlst.
In 1751 kwam Jacobus vanuit Beetgum in Rottevalle wonen. Men keek tegen hem op, in het lidmatenboek van de Gereformeerde kerk werd hij ingeschreven als Mons[eigneur] Jacobus Clonkers.
Clonkerts inschrijving lidmatenboek Rottevalle
Jacobus werd in 1702 in Leeuwarden geboren als zoon van de deurwaarder Hendrik Clonkert en Aukje Loon. Jacobus had een zuster Anskjen (Aukjen) Clonkert, die trouwde met Wynandus van Assen (Asten), die achtereenvolgens predikant was in Nieuw Brongerga, Beetgum en Berlikum (Fr.). Toen Jacobus in 1751 naar Rottevalle verhuisde zal hij daarvoor waarschijnlijk bij zijn zuster en zwager hebben ingewoond.
In Rottevalle vinden we nog een tweetal inschrijvingen in het Gereformeerd lidmatenboek. Van 1763 -1765 was Jacobus ouderling.
Een beeldsnijder maakte beelden en dergelijke in hout of zachte steen. Ze maakten hun voorstellingen vooral voor kerken, gebouwen en ook maakten ze boegbeelden voor schepen.
Jacobus overleed volgens het gereformeerd lidmatenboek in 1775 in Rottevalle. Daarna moest zijn boedel worden overgenomen door de erfgenamen of verkocht. Men besloot tot verkoop. Twee keer stond er in de Leeuwarder courant een advertentie van de boelgoed verkoping. Een bijzonder type boelgoed, er waren goederen te koop die zelden op de markt kwamen. Zelfs Wumkes vermeldde in zijn Stads- en dorpskroniek van Friesland dit boelgoed.
advertentie boelgoed Clonkerts
Uitwerking:
Men praesenteert op Boelgoedsarticulen van Smallingerland te Verkopen, op Woensdag den 24 april 1776, ten huize van Diemmer Rinses in de Rottevalle onder Smallinger Opeinde te 9 uur voor noen: De nagelatene Goederen van wylen Jacobus Klonkerts in leven Beeldsnijder in de Rottevalle voornoemt, Bedden en Bedskleederen, Linnen en Wollen, Mans-kledinge, Zilver en Goud, bestaande in een Gouden Ketting van drie streng met een Kroontie daar aan, een paar enkelde mans goudene Knopen, een Zilveren half Mengelen, een dito half Doucyn plat stalde Lepels, een dito zilveren hegte mes, Snuifdoos en mans Gespen, een quantiteit Beeldsnyders Gereedschappen, bestaande in Beitels, Hamers, Passer, Boren en Houvasten, als meede een groote menigte Tekeningen, Nederduitsche boeken, vorders allerhande Meubilen en Huisgeraden.
bron: Leeuwarder courant 13 april 1776
Jacobus kwam uit een familie van deurwaarders. In de aangetrouwde familie komen goud- en zilversmeden voor. Opvallend in de advertentie zijn de beeldsnijders gereedschappen en de grote hoeveelheid tekeningen.
Voor mij is het vervolgens de vraag of er nog iets van het werk van Jacobus Clonkerts is terug te vinden of dat misschien nog ergens die tekeningen bewaard zijn gebleven. Tekeningen misschien van ontwerpen door Jacobus gemaakt, misschien zelfs wel van door hem geleverd werk. Zijn broer Johannes Clonkerts was advocaat voor het Hof van Friesland maar ook bouwmeester. Zou Johannes zijn broer ooit werk hebben toegeschikt? Zou Jacobus Clonkerts nog als leverancier in oude rekeningen terug te vinden zijn? Voorlopig wijst echter niets daarop, het kan nog een lange zoektocht worden.
Maar misschien weet de lezer van dit bericht meer. Wie weet, misschien duikt er ooit nog iets op. Zo niet, dan verdwijnt het werk van deze beeldsnijder uit Rottevalle in de vergetelheid. ’t Zou jammer zijn.
landschap in de mist
IJs en ijs
In de laatste dagen ben ik niet meer op pad geweest voor foto’s, ik was te druk met andere zaken. Hoe de Leijen er op dit moment bij liggen weet ik dan ook niet precies. De laatste keer dat ik daar was (klik hier) waren er banen geveegd en kon er op die banen worden geschaatst. Buiten de banen kon niet worden geschaatst. Dat zal nu nog wel zo zijn, in het weer is intussen weinig veranderd.
ijs op de Leijen 2012
Buiten die banen zag je op sommige plaatsen sneeuwijs.
ijs op de Leijen 2012
Iemand was er over geschaatst, waarna de prut weer was bevroren. Met als gevolg sporen in het ijs.
ijs op de Leijen 2012
De geveegde baan lag op de scheiding van de Lits en de Leijen, op de foto nauwelijks zichtbaar. Daarvoor lag een brede strook slecht ijs. Het was wel duidelijk: er is ijs en ijs, soms kun je het eten, soms kun je er op schaatsen en soms is het bedrieglijk gevaarlijk. Zolang je in de geveegde banen blijft gaat het goed.
ijs op de Leijen 2012
Voorlopig had ik even genoeg ijs gezien, het was koud buiten.
Paviljoen de Leijen 2012
De voetstappen in de sneeuw leidden me automatisch naar het Paviljoen. Voor de liefhebbers: heel veel schaatsplezier toegewenst in het weekend. Zoals het nu lijkt kan het zaterdag nog.
Schaatsen op de Leijen 2012
Het lijkt op het eerste gezicht een beetje van hetzelfde. Toch is er een groot verschil. Schreef ik een paar dagen geleden nog dat er dun ijs, nog ongeschikt voor schaatsen, op De Leijen bij het Paviljoen onder Rottevalle lag, nu kan er wel worden geschaatst. Dat bleek al gauw toen ik aan kwam lopen. De “pier” werd gebruikt als plaats om schaatsen onder te binden.
schaatsen op de Leijen 2012
De Friesche IJsbond was echter wel duidelijk over het ijs: “Buiten de banen levensgevaarlijk”. Maar er waren banen geveegd, dus daar kon worden geschaatst.
waarschuwingsbord schaatsen op de Leijen 2012
Waar een aantal liefhebbers dan ook druk mee bezig was.
schaatsen op de Leijen 2012
Heel erg druk was het nog niet. Dat zal binnenkort wel veranderen.
schaatsen op de Leijen 2012
Alles onder een strakblauwe lucht.
schaatsen op de Leijen 2012
Het Paviljoen was open, ideaal om na afloop nog even de inwendige mens te sterken. In de zon en bij de kachel overvalt je dan dat lome après-skating gevoel.
Paviljoen de Leijen Rottevalle
Voor de liefhebbers wel te verstaan, zelf waag ik me niet meer op schaatsen.
GEERT SINES 
Recente reacties