Japkes boek

Ze heette officieel Jacobje. Net zoals in het Fries de naam Jacob al gauw wordt verbasterd naar Jappie, zo wordt ook Jacobje al gauw veranderd in Japke. Dit verhaal gaat over Japke Siegers. Ze is misschien een dochter van Sieger Halbes en Lysbeth (Eelkes), welke laatste in 1685 gereformeerd lidmaat was in Duurswoude (Meulenburen). Bij die inschrijving staat de aantekening dat Lysbeth naar Drachten was vertrokken. Sieger Halbes deed belijdenis in Drachten op 29 februari 1688 maar kreeg het een paar maand later al aan de stok met de kerkeraad (lidmatenboek).

Japke Siegers trouwde in 1691 met Douwe Jaspers. Ze lieten in Drachten vier kinderen dopen, Jasper Douwes (1695), Gerben Douwes (1698) en twee keer een Sieger Douwes (1705, 1709). Echtgenoot Douwe Jaspers overleed voor het jaar 1715. Op 10 november 1715 hertrouwde Japke met Franke Hendriks, een meester snijder (kleermaker) die afkomstig was uit Oldeholtpade, waar hij circa 1709 eerst getrouwd was met Hantje Willems uit Oldemarkt. In 1710 / 1711 vertrokken Franke en Hantje naar Drachten.

In 1738  / 1739 kreeg de gereformeerde diaconie van Drachten het aan de stok met die van Ureterp over de kosten van levensonderhoud van Sint Willems. Zonder daar verder diep op in te gaan moest er worden bewezen dat Sint wel of niet vijf achtereenvolgende jaren in Drachten had gewoond. Bij dat bewijs werd het huurboek van Japke Siegers gebruikt. Zoon Jasper Douwes verklaarde dat Sint slechts twee jaar in Japkes huis had gewoond. Een beetje vreemd is wel dat Sint Willems in het huurboek van Japke wordt vermeld als Sint Wilkes, maar dat terzijde.

Het complete huurboek van Japke werd in het proces overhandigd door Jasper Douwes en dat boek is nog steeds terug te vinden in de bijlagen van de civiele sententies van het Hof van Friesland. Daarmee krijgen we een inkijk in de administratie van Japke Siegers.

Een bijzonder document, want veel van dat soort administraties zijn niet bewaard gebleven. Het is niet zo dat deze administratie spectaculaire data bevat. De bijzonderheid zit (voor mij) in de schrijftaal die Japke gebruikte. Geen correcte schrijftaal, geen correcte benamingen, maar ze heeft de posten gewoon in haar eigen spreektaal opgeschreven.

Bijvoorbeeld:

1. “tacksase goederen” = goederen uit de taxatie
2. “verlijckerdeert” = geliquideerd, vereffent
3. “4 tonne kalk metbroft” = 4 tonnen kalk meegebracht
4. “op de sulver lepel hebbe wij van Antie toe kregen daer haerder swaerder was al mijnne” = de zilveren lepel die (zuster) Antje had geërfd was zwaarder dan die welke Japke had geërfd, zodat Antje nog moest bijbetalen.
5. “in de mant van apprel” = in de maand april

En zo gaat het maar door. Japke is af en toe nauwelijks te volgen. Het heeft me dan ook veel tijd gekost om de administratie te ontcijferen. Na gedurende een jaar lang er af en toe naar gekeken te hebben denk ik de administratie voor 95 procent te hebben “ontleed”. ’t Is nu wel mooi geweest zo.

Het resultaat staat in het bijgevoegde bestand, klik hier.

Data die je (mogelijk) uit het rekenboek kunt concluderen:

1. De moeder van Japke heette Lysbeth Eelkes. Dat patroniem is voor zover ik weet alleen maar uit dit rekenboek te herleiden.
2. Japke erfde haar moeders huis dat aan de Groene weg stond. Dit is misschien ook het huis dat Japke verhuurde. Opvallend is dat het verhuren begon in 1719. De Groene weg blijkt de oude naam voor de Noordkade te zijn..
3. Japke Siegers had een zuster Antje Siegers en een zuster Froukje Siegers, beiden waren getrouwd. Froukje had (doopboek) een zoon Halbe, wat het vermoeden versterkt dat hun vader Sieger Halbes was. Bovendien had Froukje (doopboek) een zoon Rinnert.
4. Japke noemt een Wierdom (= oom Wierd) in haar rekenboek, een timmerman. Dat kan een bijnaam geweest zijn. Waarschijnlijk is dit Wierd Alles, een zoon van Alle Wierds en een kleinzoon van Wierd Hedsers. Als de toevoeging oom meer inhoudt dan alleen een bijnaam komt misschien de familie van Halbe Hedsers uit Garijp in beeld als familie. Zeker ook gelet op de naam van Froukjes zoon Rinnert. Daarover zijn echter op dit moment veel te veel onzekerheden.
5. De zoon Willem van Franke Hendriks en Hantje Willems was in 1715 nog in leven. Van deze Willem heb ik niets terug gevonden.
6. Er werd niet alleen in geld gerekend maar ook in ruilgoederen. Opvallend is dat de timmerman Lammert Wiegers wel een slokje lustte. Ook was tabak een goede ruilhandel.
7. Het huis (een kamer) werd onder anderen verhuurd aan zoon Jasper Douwes, maar ook aan zoon Gerben Douwes. Diens vrouw Elske (Haijes) huurde later het huis (een kamer) samen met Anne Martens. Uit andere bron is bekend dat Elske in 1732 in Leeuwarden trouwde met Marcus Levi “een bekeerde jood”. Daarmee werd Elske stammoeder van een geslacht met de achternaam Rodenburg.
8. Van Japke Siegers zelf heb ik geen nageslacht na 1811 kunnen terugvinden. Uitvoerig heb ik overigens ook niet gezocht.

Zonsopkomst

Zo kan ik blijven “filosoferen”. Echter, het huurboek van Japke is niet geschreven als genealogisch document. Het was haar manier om zaken te registreren. Een bijzondere manier.

‘k Ben overigens ook nieuwsgierig of er ergens meer bekend is over Japke Siegers, Sieger Halbes en Lysbeth Eelkes. Reacties zijn altijd welkom.

4 maart 2012 | Categorieën: Genealogie, Personen | Tags: administratie, Douwe Jaspers, Franke Hendriks, Gerben Douwes, Hantje Willems, huurboek, Japke Siegers, Jasper Douwes, Lysbeth Eelkes, rekenboek, Sieger Halbes | Reacties uitgeschakeld voor Japkes boek