Oothout, van bakker naar …… (3)

Na eerst Ulbe Oothout en zijn vertrek uit Drachten te hebben beschreven, klik hier, en daarna een fragment genealogie Oothout, klik hier, blijft over het achterhalen van de herkomst van de achternaam Oothout.

Ulbe Baukes gebruikte de achternaam al voordat Napoleon een achternaam verplicht stelde. Dan is het de vraag of de achternaam ook bij zijn voorouders wordt vermeld.  Vader Bauke Ulbes, meester bakker, was in 1765 kerkvoogd van Noorderdrachten en zijn naam stond vermeld op de klok (of op het klokhuis van de klok) die in dat jaar in Enkhuizen werd gegoten en die dienst deed op het Noorderkerkhof. De andere kerkvoogd was Lowijs (Louis) Kornelis. Hierbij werd geen achternaam vermeld. Grootvader meester bakker Ulbe Harmens werd vermeld door Bearn Lap, maar ook zonder achternaam. Overgrootvader Harmen Geerts was tuinman (gardenier) bij de Grietman Bouricius in Heerenveen. Hij wordt een keer vermeld als Huysman en een keer als Gardeniers. Geen enkele vermelding dus van Oothout.

Een familienaam wilde vroeger wel eens “sluimeren” en kwam dan zomaar opeens weer bovendrijven. Daarom heb ik geprobeerd ook nog iets meer van die familie te achterhalen. In 1776 waren Wijnand Bruining, Siebe Gurbes en Weit Ebes curatoren over Ulbe Baukes. Curatoren waren vaak familie. Van Wijnand Bruining is dat duidelijk, hij was de grootvader. Van beide andere curatoren is dat minder duidelijk. Weit Ebes was getrouwd met Tietje Aans en Siebe Gurbes met Hiske Aans, beiden dochters van de smid Aan Eedes en Jenke Libbes. Maar een verder familieverband heb ik niet kunnen leggen. Hooguit dat Jenke Libbes afstamde van de Kornelis Lowijs die in het midden van de 17^e eeuw in Drachten woonde. Diens kleinzoon, ook een Kornelis Lowijs, was in 1765 de tweede kerkvoogd, wiens naam ook op de klok van Noorderdrachten stond. Ook Joukje Landmeter, de vrouw van een andere voogd, Hendrik Annes Brandsma (in 1802) stamde van de oude Kornelis Lowijs af. Ook al zou deze 17e eeuwse Kornelis Lowijs de “spin in het familieweb” zijn, dan is daarmee de familienaam Oothout nog niet te verklaren, nergens ligt er een verband tussen Kornelis Lowijs en die familienaam.

doorgezaagde boomstam

Daarmee lijkt de zoektocht naar een reeds in gebruik zijnde familienaam geen resultaat te hebben.

Dan zijn er de volgende mogelijkheden.

1. Oothout had iets met het bakkersberoep te maken, een speciaal soort hout dat in de ovens werd gebruikt. Maar daartoe lijkt turf toch de meest aangewezen brandstof te zijn.
2. Oothout was een begrip in de gardeniers (tuiniers)wereld van over grootvader Harmen Geerts. Dat lijkt ook niet erg waarschijnlijk.
3. Oothout werd overgenomen van een bekende persoon die werd gewaardeerd om zijn daden. In de U.S.A. komt de achternaam Oothout al heel vroeg voor. Jan Jansen Oothout (?-1695), woonde in 1660 al in Albany county, New York. Hij was getrouwd circa 1660 met Hendrikje van Nes, dochter van Cornelis Hendriks van Nes en Maaike Hendriks Burchgraeff. Jan maakte op 12 maart 1686/7 een testament waarin de volgende kinderen werden vermeld: 1. Johannes, 2. Hendrik, 3. Maaike, 4. Antje, 5, Jannetje en 6. Arien.
   – Daarnaast leefde ook in de U.S.A. een Foppe Jans Oothout (circa 1631-1693), getrouwd met Sarah Vigerou (?-1703), weduwe van William Neering. Hij maakte in 1685/1686 een testament. Ze hadden in elk geval twee dochters, van wie slechts één de naam bekend is namelijk  Sarah. Foppe woonde in 1660 New Jersey en wordt vermeld als kwartiermeester gedurende de expeditie van Peter Suyvesant tot herovering van Fort Casimir. Na afloop daarvan ging hij terug naar de Delaware river regio. In 1660 was hij herbergier in New Amstel, in 1671 rechter in New Castle, New Jersey. Hij kocht in 1665 land van de Indianen.
   – Verder is er nog sprake van een Hans Reinier Oothout, die ook samenwerkte met Peter Stuyvesant.
   Hoewel deze personen in de U.S.A. een zekere, meer plaatselijke, bekendheid genoten lijkt het ook onwaarschijnlijk dat ze als rolmodel in Nederland hebben gediend.
   – In Groningen, Sappemeer gebruikte iemand de achternaam Ootholt, ook al voor 1811. Een relatie is niet vast te stellen.
4. Oothout is afgeleid van een plaatsnaam. Omdat overgrootvader Harmen Geerts in Heerenveen (Terband) woonde denk je dan aan het zuidelijke deel van Friesland. Als je Oothout op z’n Fries uitspreekt kun je er ook “oltholt” in horen. Misschien ligt er een relatie met of de plaatsen Oldeholtwolde of Oldeholtpade. Een beetje analoog aan de familie Lycklema à Nijeholt, die afkomstig was uit Nijeholtpade.

Kortom, een verklaring voor de achternaam Oothout heb ik niet. De plaatsnaamtheorie geniet mijn voorkeur, maar ook dat is slechts een slag in de lucht. Wie weet, misschien komen er ooit uit een archief toch nog meer gegevens tevoorschijn. Wat je wel kunt stellen dat het een familie vol kleurrijke personen was. Tuinman bij de Grietman, meester bakker, kerkvoogd, meester smid, koopman, kapper, drogist. Alleen Ulbe Baukes zorgde voor een dipje.

lichtbreking in wolkenrand

Advertentie