Verlate zoon
Plaats van handeling: Oldeboorn. De kerktoren van het dorp is in de verre omtrek zichtbaar.
Kerk Oldeboorn
In het jaar 1865 moest er weer eens worden geloot wie er voor de gemeente Utingeradeel (nu onderdeel van Boarnsterhim) in militaire dienst of de Nationale militie, zoals men dat vroeger noemde, moesten. Alle jongemannen van een bepaald geboortejaar werden dan ook officieel samengeroepen en moesten een lotnummer trekken. De jongemannen met de laagste lotnummers waren de klos en gingen in dienst. De trekkers van de hogere lotnummers kregen vrijstelling, zoals ze vroeger zeiden: “ze werden vrijgeloot”.
Libbe van Es, zoon van Jentje van Es in Birstum onder Nes trok nummer 20 en Jan Wiersma uit Oldeboorn trok nummer 4 en was er met zo’n laag nummer zeker van dat hij in dienst moest. Echter ….. de jonge Jan Wiersma diende een verzoek tot vrijstelling in omdat hij de enige wettige zoon was van de oude Jan Wiersma en van Johanna Post. Dat verzoek werd gehonoreerd en Jan Wiersma werd alsnog vrijgesteld.
Jentje van Es was het echter niet eens met die vrijstelling. Jan Wiersma zou nog wel degelijk een wettige broer hebben, een zekere Kornelis (Wiersma). Jentje ging in beroep tegen die beslissing tot vrijstelling bij Gedeputeerde staten van Friesland. Die wezen echter het beroep af. Maar Jentje liet het er niet bij zitten en ging naar de Raad van State, afdeling Geschillen van bestuur.
Dan wordt duidelijk waarop Jentje van Es zijn bezwaar baseerde. De vader van Jan Wiersma, ook een Jan Wiersma was al heel lang onvindbaar, hij was spoorloos. Toen de jonge Jan Wiersma in 1845 in Langezwaag werd geboren was zijn vader ook al “kwijt” en de jonggeborene werd zelfs als Jan Post, met de achternaam van zijn moeder, in het geboorteregister ingeschreven.
Op 23 december 1850, vijf jaar later, kreeg moeder Johanna Post in Langezwaag nog een andere zoon, genaamd Kornelis. Van de geboorte van deze Kornelis werd al helemaal geen geboorteakte opgemaakt. De geboortedag weten we uit een verklaring van de moeder.
Voor de Friese instanties, die van de situatie ter plaatse op de hoogte waren, was het “kwijt” zijn van de oude Jan reden om Kornelis als onwettige zoon te beschouwen. Jan Wiersma had dus geen wettige broer, slechts een halfbroer en kon daarom worden vrijgesteld van de Nationale militie.
In het Haagse dachten ze er toch wat anders over. De zaak werd formeel behandeld. Gebleken was dat Johanna Post in 1840 was getrouwd met (de oude) Jan Wiersma. Echter, een bewijs van diens overlijden was niet geleverd. Bovendien had men verzuimd de wettelijke procedure te volgen om te laten verklaren dat er een rechtsvermoeden van overlijden van de oude Jan bestond. Het huwelijk van Jan en Johanna was dus niet officieel ontbonden en de zoon Kornelis werd door de Hagenezen daarmee aan de spoorloze vader “toegedeeld”. Jan Wiersma (de jonge) dacht een halfbroer te hebben maar in de Haagse burelen maakte men er een volle broer van.
Het definitieve besluit was dan ook dat Jan Wiersma alsnog in dienst moest.
De moraal van dit verhaal:
Zorg er voor dat je inschrijving bij officiële instanties correct is. Als dat niet zo is kan dat allerlei onverwachte consequenties hebben, zelfs een verlate zoon.
De jonge Jan is begraven vlak onder dit raam van de kerk in Oldeboorn.
Kerkraam Oldeboorn
bron: Verslagen van de Raad van State.
GEERT SINES 
Recente reacties